Formatief toetsen in OSIRIS

Formatief toetsen in OSIRIS

 

 

Formatief, summatief, programmatisch?

Toetsen heeft twee doelen:

  • Leren stimuleren
  • Controleren of iemand kennis of vaardigheden heeft
Als een toets alleen bedoeld is om het leren te stimuleren noemen we deze ‘formatief’. Denk hierbij bijvoorbeeld aan quizvragen tijdens een les en oefentoetsen. Een summatieve toets is bedoeld om iets ‘af te toetsen’, bijvoorbeeld een rij-examen om te kijken of iemand een rijbewijs heeft.
Zoals met de meeste dingen is dit onderscheid niet zwart-wit. Een summatieve toets wordt met een inzagemoment toch een leerkans, en daarmee formatief.
Andersom kan ook: door programmatisch toetsen in te voeren kan een formatieve toets summatief worden.
 
Maar wat is programmatisch toetsen dan? Eigenlijk geef je de student hierbij vrijheid in hoe een leerdoel wordt ‘afgetoetst.’ Hiermee kan elke formatieve toets een summatieve toets worden (mits de validiteit en betrouwbaarheid van deze toetsen gewaarborgd is).
Heb je die taalregels toets niet gehaald, maar kun je wel een foutloos opstel schrijven? Dan kun je alsnog je punten halen.
Deze flexibilteit zorgt ervoor dat je studenten niet afrekent op de verkeerde dingen, zoals slecht zijn in multiple choice toetsen, en tegelijkertijd stimuleert om over het leer- en toetsproces na te denken. 
Dit idee is ook niet echt nieuw. In stages wordt dit al lang toegepast in de vorm van een portfolio waarin studenten aangeven op welke wijze zij hebben aangetoond een bepaalde vaardigheid te beheersen.
 
En nu naar OSIRIS
Osiris wordt meestal gebruikt voor het vastleggen van de summatieve resultaten. Als het toetsprogramma behaald is weten we dat de student voldoende kan en weet. Oftewel: we kunnen het diploma uitreiken.
Steeds vaker komt echter de vraag om ook formatieve resultaten in Osiris vast te leggen. Twee belangrijke redenen:
  • Er is steeds meer aandacht voor de beperkingen en problemen rond summatieve toetsen. Bijvoorbeeld stress en het effect van de toetsvorm op de uitkomst. We willen studenten dus minder snel afrekenen op hun resultaten, maar we willen ze wel stimuleren en begeleidne in hun leerproces. Het antwoord: meer formatief toetsen.
  • Flexibelere combinaties van formatieve en summatieve toetsdoelen krijgen meer aandacht. Het eerder geboemde programmatisch toetsen is hier een voorbeeld van.

Hoe kunnen we formatieve resultaten vastleggen in OSIRIS?

Formatieve (examen)programma’s

In het MBO zijn ze wat dit betreft een stuk verder dan in het HBO en de universiteit. Vergeleken met hoger onderwijs is het aantal summatieve toetsen in het MBO veel lager, maar daar tegenover staat een uitgebreid formatief programma. Veel instellingen richten beide programma’s in Osiris in, met verschillende examendoelen. Zo kan een student de formatieve voortgang wel bijhouden, maar wordt de student hier niet op afgerekend. De summatieve toetsen zijn bovendien vaak flexibel ingericht. Heb je je formatiev programma eerder voltooid dan je klasgenoten? Dan kun je de summatieve toets ook eerder maken.

Niet verplichte toetsen

Als het goed is is er altijd een relatie tussen de formatieve en summatieve toetsing. De tijd en aandacht van de student en van de opleidier is beperkt, dus je focust je op de kennis en vaardigheden die belangrijk zijn voor het diploma. Daarbij geldt: alles waar het diploma voor staat moet getoetst worden en alles wat je toetst moet worden aangeboden in de opleiding.

Doordat summatieve en formatieve toetsen inhoudelijk bij elkaar horen, kun je die in dezelfde ‘cursus’ vastleggen. Enkele voorbeelden:

  • Er zijn zes formatieve toetsen, maar als de student er hier drie van haalt zien we dit als het behalen van de summatieve toets.
    • In Osiris richt je de zes toetsen in als ‘niet verplicht’ maar kent wel punten toe. Vervolgens geef je aan dat de cursus behaald is wanneer de helft van de punten zijn toegekend.
  • Een cursus heeft drie formatieve toetsen en een summatief assessment.
    • De drie toetsen geef je een weging en punten aantal van 0.
    • Alle punten van de cursus worden toegekend bij het behalen van het asessment.

Natuurlijk zijn er meer opties en de preciese instellingen hangen af van wat de opleiding precies voor ogen heeft met de toetsing. Daarnaast heeft elke inrichting natuurlijk weer nadelen en moet er goed gekeken worden wat het effect is op bijvoorbeeld het gemiddeld cijfer.

Conclusies en aanbevelingen

Wat nu? Als de vraag was, kun je formatieve resultaten vastleggen in Osiris is het antwoord ‘ja’.

Echter, de vraag hoe je dit doet is een stuk ingewikkelder en hangt sterk af van het doel dat je wilt bereiken met het vastleggen van de resultaten. Ga hierover dus in gesprek met de docenten of andere vertegenwoordigers van het onderwijs en maak een goede afweging van de voor en nadelen van elke methode.